De Amstelveners

Het onderwerp leeft in de straat, waar mensen met verschillende nationaliteiten wonen. Het aantal internationals in de straat neemt toe, vertellen buurtbewoners. Zo’n 40 procent is inmiddels niet-Nederlands, schat Rein Van Westering in. “Sommige bewoners vinden dat teveel,” vertelt hij. Hij vindt het een voordeel, al die nationaliteiten, en hij merkt dat buitenlandse buurtgenoten hun best doen om het Nederlands te leren. “Als ik langzaam praat, begrijpt men me wel.” Dankzij de dagelijkse rondjes met de hond komt hij veel met anderen in contact.

Investeringsmaatschappijen
Niet iedereen heeft deze ervaring. Vooral de verhuur van woningen aan internationals die hier voor kortere tijd blijven, wordt als storend ervaren. Een aantal woningen in de straat wordt verhuurd door investeringsmaatschappijen. ‘Je moet nieuwe bewoners telkens opnieuw erop wijzen dat je niet alles naast de afvalbakken kunt zetten, dat het niet de bedoeling is dat je op het fietspad loopt. Je eendjes niet moet voeren om ratten te voorkomen, enzovoorts. Kortom veel sociale betrokkenheid is er niet met deze groep. We praten hierover met elkaar in de wijk en voor de meeste bewoners is de maat vol. Het gevoel overheerst dat de saamhorigheid en de bekende sociale leefomgeving in de wijk in het gedrang komt,’ vertelt een buurtbewoonster.

30 procent regeling
De 30 procent regeling voor expats roept ook weerstand op. ‘Amstelveen heeft vooral de duurdere ‘onmisbare’ expats die belasting voordelen krijgen waar Nederlanders alleen maar van kunnen dromen. En dan werken ze ook nog vaak voor bedrijven die hun best doen om ook geen belasting te betalen. Ze kunnen huizen kopen en huren tegen bedragen die onmogelijk zijn voor Nederlanders. Wel gebruik maken van het gratis onderwijs en de medische zorg. Het voordeel is voor de bedrijven waar ze werken, de nadelen zijn voor de maatschappij,’ zo verwoordt één van de buurtbewoners zijn frustratie.

Bouwplannen
Het hoge aantal reacties hangt samen met de bouwplannen voor de Bovenkerkerwegzone, oppert een buurtbewoner. Die houden de gemoederen bezig en daardoor is er onderling meer contact. ‘Hier laat de gemeente ons in de steek en praat men recht wat krom is en de internationalisering van Amstelveen roept bij mij hetzelfde gevoel op.’ Een deel van de appartementen grenst straks aan Bouwmeester. Eén van de buurtbewoners vraagt zich af voor wie deze woningen worden gebouwd, aangezien veel woningen worden gekocht door expats. Daarmee wordt een van de grootste ergernissen van veel Amstelveners zichtbaar, vooral van mensen die opgroeiende kinderen hebben. ‘Elk huis wat hier te koop komt wordt gekocht door mensen uit India. Onze gewone Amstelveense kinderen, onze twee zonen kunnen hier nooit een huis kopen,’ aldus een bewoonster uit een ander deel van Middenhoven. Dit hoor ik vaak terug, in welke wijk ik ook ben. 

Flats
Niet alleen vanuit Middenhoven komen er reacties. Veel van de mensen die reageren, wonen in flats. ‘In onze flat is inmiddels ongeveer 75 procent van de woningen verhuurd aan expats met een Aziatische afkomst. Het naar elkaar omzien is in de afgelopen jaren totaal verdwenen, op een paar bewoners na die al jaren in dit gebouw wonen. De consequentie is dat mensen langs elkaar leven en dat sneller een beroep wordt gedaan op de gemeente voor zorg. Denk met name aan een beroep op de Wmo, daar waar anders burenzorg normaal was,’ schetst een bewoner van een flat aan de Spurgeonlaan. Ook in de flats aan de Max Havelaarlaan vertellen bewoners dat er minder contact is tussen flatbewoners. Zo wordt de nieuwjaarsborrel al een aantal jaar niet meer georganiseerd. Ook is het lastig om mensen te vinden voor het vve-bestuur. Omdat mensen elkaar minder kennen, komt de (sociale) veiligheid in het geding. Een aantal inbraken is het gevolg – deuren worden opgehouden voor mensen die eigenlijk niets te zoeken hebben in de flats. Verbouwingen in de flats zorgen voor veel overlast. “Zodra een huis wordt verkocht, wordt de keuken verplaatst, aldus een bewoner. “Dat leidt tot overlast, die door sommige bewoners wordt toegeschreven aan expats. Dat is echter onterecht, omdat nationaliteit hier geen verschil maakt. De verbouwing wordt door vrijwel elke nieuwe bewoner gedaan, ongeacht zijn of haar nationaliteit.”

Stadshart
Op mijn oproep kreeg ik reacties vanuit diverse wijken, waaronder het Stadshart, waar veel internationals wonen. In de flats wonen veel alleenstaanden, die tijdelijk in ons land wonen. Veelal wordt een woning gedeeld: appartementen zijn opgedeeld in kamers die worden verhuurd. Voorheen leverde dat misstanden op, met teveel mensen in één woning. Tegenwoordig zijn de regels strenger. Per woning mogen maximaal vier mensen worden gehuisvest, die zich moeten inschrijven bij de gemeente. Op een interactieve kaartkun je zien voor welke woningen de gemeente een vergunning heeft afgegeven voor de kamerverhuur In één van de Meanderflats spreekt de vve-voorzitter over steeds meer woningen die worden opgedeeld, met verbouwingen als gevolg. In de Meaner worden inderdaad veel woningen gedeeld, is te zien op de kaart. Hij klaagt over het tempo waarin bewoners elkaar opvolgen, daardoor heeft hij geen zicht op wie er in de flat wonen. Dat verschijnsel zie je op meer plekken terug. ‘Ik heb het gevoel in een hotel te wonen,’ vertelt een buurtbewoonster. De internationalisering laat zich letterlijk aflezen van de naambordjes op de brievenbussen bij de flats. Bij sommige flats is het aantal Nederlands inmiddels ver in de minderheid. Dat hoeft geen probleem te zijn, vertelt Annemieke van Capelle. Ze heeft een appartement in de Matterhorn in de wijk Groenhof en zat jaren in het bestuur van de vve. “Van de 24 appartementen worden 20 bewoond door Indiërs. We hebben daar veel culturele en taalbarrières overwonnen en er zijn ook leuke vriendschappen ontstaan. Toch is het soms wel lastig, bijvoorbeeld als mensen niet hebben meegekregen dat er servicekosten moeten worden betaald.” Investeerders die een woning verhuren, zouden meer moeten doen om de regels uit te leggen, vindt ze.

Verloedering
Ook in de Sint Urbanusstraat in Bovenkerk spelen investeerders een rol. Zij hebben een aantal woningen in de straat opgekocht. Loes Nooij woont in de straat, en ziet het met lede ogen aan. Ze trekt geregeld bij de gemeente aan de bel voor wat betreft de situatie in haar straat. Daar staan al jaren woningen leeg. “Wanneer ouderen vertrekken, worden de woningen opgekocht door investeerders. Woningen staan soms jaren leeg. Ook worden meerdere mannen in één woning gehuisvest. Een tijd geleden woonden twee Indiase mannen in een garage.” Volgens Nooij gaat het ten koste van de sociale samenhang in de buurt. De uitstraling van de straat holt achteruit, met leegstaande woningen, en slecht onderhouden (tegel)tuinen. Ze heeft niets tegen mensen van andere culturen, verzekert ze, en geeft al jaren taalles aan niet-Nederlandstaligen. Het steekt haar dat de buurt verloedert en dat er in haar ogen te weinig wordt ondernomen. “We letten een beetje op elkaar in Bovenkerk. Als ik zie dat de gordijnen van de overbuurvrouw dicht blijven, ga ik even langs. Hoe gaat dat in de toekomst?” Nooij spreekt nieuwe buurtbewoners aan, om te zorgen voor contact en verloedering tegen te gaan. Niet iedereen waardeert haar betrokkenheid, maar ze houdt vol.

Niet vanzelf
Uit alle verhalen van inwoners wordt me duidelijk dat het contact met mensen met verschillende nationaliteiten doorgaans niet vanzelf gaat. Het vraagt zowel van internationals als Amstelveners een actieve houding. Annemieke van Capelle is iemand die zelf actief contact zoekt en doet daarbij meer dan je kunt verwachten. Ze woont zelf in de Sint Gotthard. “Daar ben ik werkelijk omringd met mensen uit de diverse culturen. Dat maakt het echt heel interessant. Ik woon hier al sinds 1977 en heb de buurt enorm zien veranderen. Mijn buren komen uit Egypte, India, Canada, Korea, China, Israël en Iran, en dat allemaal op een rijtje! Dat was in het begin echt even wennen. Toch hebben we nu veel contact met elkaar en ik probeer zoveel mogelijk met elkaar verbinding te zoeken en waar mogelijk te helpen. Fantastisch te zien dat ook de mantelzorg onderling op gang komt!” Ze helpt haar buurtgenoten, verwelkomt ze met een attentie en maakt ze wegwijs. Voor de buurvrouw, die binnenkort naar Egypte gaat, staat een tasje met kleinigheden klaar. Ze trakteert onder meer op Iraanse snoepjes, gekregen van de buren. “Iedereen is op bezoek geweest, toen ik in het ziekenhuis lag.”

Sjoelbak
Ingrid Ambagtsheer zet ook dat pasje extra om de buurt bij elkaar te houden. Ze woont aan de Mr. G. Groen van Prinstererlaan en is voorzitter van de VvE. Ook zij heeft internationale buren. Ze doet haar uiterste best om het contact met iedereen te onderhouden, en dat lukt over het algemeen goed. “Met kerst heb ik een bijeenkomst georganiseerd, gewoon bij mij thuis. Ik had een sjoelbak neergezet en dat was een groot succes. Ik houd mijn buren op de hoogte over praktische zaken op de bewoners WhatsApp, bijvoorbeeld als het afval op een andere dag wordt opgehaald. Ik vertaal berichten naar het Engels of de taal van herkomst, zodat iedereen betrokken blijft. Dat vind ik zelf leuk om te doen.”

Ons Pareltje
Het lukt echter niet iedereen om aansluiting te vinden met ‘nieuwe’ Amstelveners. Vooral voor oudere Amstelveners gaan de veranderingen soms te snel. Al geldt dat lang niet voor iedere oudere, blijkt tijdens een koffieochtend in Ons Pareltje, een ontmoetingsplek in winkelcentrum Waardhuizen. Het verdwijnen van de supermarkt in Waardhuizen is een terugkerend thema. Gevraagd naar de veranderingen in hun wijk, noemen ze ook de internationalisering. De meeste aanwezige buurtbewoners hebben geen moeite met de internationalisering van Amstelveen. Ben je alleen heb je geen kinderen of wonen zij op afstand, dan kunnen veranderingen meer impact hebben. Wanneer je de straat ziet veranderen en je jezelf niet zo goed kunt redden in het Engels, ligt eenzaamheid op de loer. Ouderen voelen zich daarom soms vergeten. Uit onderzoek van de gemeente naar de internationalisering blijkt dat mensen die hier langer wonen, zich minder thuis voelen. Een opvallend verschil met de resultaten van hetzelfde onderzoek dat twee jaar geleden werd uitgevoerd.

Engels
De meningen verschillen over het groeiende aantal internationals. De één vindt het een verrijking en zoekt zelf actief toenadering, de ander vindt dat de internationals meer moeten doen om erbij te horen. De taal leren is daarbij een belangrijke stap. Ik merk veel ergernis onder inwoners over het feit dat ze in het Engels worden aangesproken in winkels, aanduidingen in het Engels en de verschillende talen die op straat worden gehoord. Ergernis is er ook over toespraken van bestuurders, zoals de burgemeester, waarin Engels wordt gesproken. ‘Als ik door het winkelcentrum in Middenhoven loop, lijkt het soms meer alsof ik in het buitenland ben,’ aldus een bewoner van die wijk. Anderen vinden het juist onzin dat zo wordt vastgehouden aan het leren van Nederlandse taal. Welke mening je ook bent toegedaan, duidelijk is wel dat het contact tussen mensen met verschillende achtergronden niet vanzelfsprekend is. Dat vraagt een inspanning van beide partijen.